Umieszczanie zdjęć w internecie bez zgody

W dobie powszechnego dostępu do internetu oraz mediów społecznościowych publikowanie zdjęć stało się codziennością. Wiele osób, często nieświadomie, publikuje cudze zdjęcia lub fotografie przedstawiające inne osoby bez ich zgody. Tymczasem takie działania mogą prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych. W tym artykule przybliżamy, czym grozi umieszczanie zdjęć w internecie bez zgody, jakie przepisy regulują tę kwestię i co może zrobić osoba, której prawa zostały naruszone.

1. Czym jest zdjęcie w świetle prawa?

Zdjęcie (fotografia) może być chronione na dwa sposoby:

jako utwór w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jeśli spełnia przesłanki twórczości i indywidualności,
jako wizerunek osoby, jeśli przedstawia konkretną osobę możliwą do zidentyfikowania.

To oznacza, że naruszenie prawa do zdjęcia może dotyczyć zarówno praw autorskich, jak i prawa do ochrony wizerunku.

2. Zgoda na publikację – kiedy jest wymagana?

Zgoda autora zdjęcia

Zgodnie z art. 17 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, twórca ma wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim. Oznacza to, że:

nie można legalnie publikować cudzego zdjęcia, jeśli nie uzyskano zgody jego autora (np. fotografa), chyba że zdjęcie zostało udostępnione na licencji zezwalającej na takie użycie (np. licencja Creative Commons),
nawet jeśli zdjęcie jest dostępne w internecie (np. w Google Grafika), to nie oznacza, że można je dowolnie kopiować i publikować.

Zgoda osoby przedstawionej na zdjęciu

Niezależnie od tego, kto zrobił zdjęcie, jeśli fotografia przedstawia rozpoznawalną osobę, zgodnie z art. 81 prawa autorskiego, rozpowszechnianie wizerunku wymaga zgody tej osoby.

Od tej zasady istnieją pewne wyjątki, np. gdy:

osoba stanowi element większej całości (np. tłumu),
zdjęcie dotyczy osoby powszechnie znanej, a zostało wykonane w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych.

Jednak nawet wtedy granice dopuszczalności są wąskie i mogą prowadzić do sporów sądowych.

3. Naruszenie prawa autorskiego – możliwe roszczenia

Jeśli ktoś opublikuje cudze zdjęcie bez zgody autora, może narazić się na odpowiedzialność cywilną i karną. Autor zdjęcia może żądać:

zaniechania naruszenia, czyli usunięcia zdjęcia,
naprawienia szkody – może domagać się zapłaty odszkodowania w wysokości poniesionej straty lub utraconych korzyści,
zapłaty zadośćuczynienia za naruszenie praw osobistych (np. prawa do autorstwa),
wydania uzyskanych korzyści (np. z reklam umieszczonych przy zdjęciu).

W przypadku rażącego naruszenia, autor może domagać się dwukrotności lub trzykrotności wynagrodzenia, które byłoby należne za legalne wykorzystanie zdjęcia.

4. Naruszenie prawa do wizerunku – co grozi?

Naruszenie prawa do wizerunku (czyli opublikowanie zdjęcia osoby bez jej zgody) może prowadzić do:

roszczeń cywilnych – osoba może domagać się usunięcia zdjęcia, przeprosin, zadośćuczynienia pieniężnego, a także zapłaty odszkodowania,
odpowiedzialności karnej – w skrajnych przypadkach publikacja zdjęcia może stanowić zniesławienie lub zniewagę (art. 212 i 216 Kodeksu karnego),
naruszenia dóbr osobistych – zgodnie z art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego, wizerunek jest dobrem osobistym, a jego naruszenie uprawnia do dochodzenia roszczeń przed sądem.

Co ważne, nie trzeba udowadniać szkody majątkowej – wystarczy, że publikacja naruszyła prawo do prywatności lub wywołała dyskomfort psychiczny.

5. Szczególne przypadki – social media, monitoring, portale plotkarskie

Media społecznościowe

Zamieszczenie zdjęcia na Facebooku czy Instagramie nie oznacza automatycznej zgody na jego dalsze rozpowszechnianie. Jeśli użytkownik udostępnia zdjęcie publicznie, nie oznacza to, że ktoś inny może je pobrać i opublikować na własnym profilu czy stronie.

Monitoring i zdjęcia z kamer

Zdjęcia z monitoringu podlegają przepisom RODO – publikacja takiego zdjęcia w sieci bez zamazania twarzy osoby trzeciej może prowadzić do naruszenia jej prawa do prywatności i danych osobowych.

Portale plotkarskie

Fotografie osób publicznych mogą być publikowane w ramach działalności prasowej, ale również i tutaj obowiązuje wymóg poszanowania wizerunku oraz prawa do prywatności. W przypadku publikacji zdjęć z życia prywatnego bez zgody – np. z wakacji czy rodzinnych uroczystości – istnieje wysokie ryzyko naruszenia prawa do wizerunku.

6. Co może zrobić osoba, której zdjęcie zostało opublikowane bez zgody?

Osoba, której zdjęcie zostało opublikowane bez jej wiedzy lub zgody, może:

Zażądać natychmiastowego usunięcia zdjęcia – najlepiej wysyłając wezwanie do usunięcia zdjęcia w formie pisemnej (np. e-mailem),
Zgłosić naruszenie do administratora serwisu – np. Facebooka, Instagrama, Google’a,
Wystąpić do sądu z pozwem cywilnym – np. o ochronę dóbr osobistych lub naruszenie praw autorskich,
Złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa – np. zniesławienia,
Zawiadomić Urząd Ochrony Danych Osobowych – w przypadku naruszenia RODO.

7. Jak legalnie korzystać ze zdjęć w internecie?

Aby korzystać ze zdjęć w sposób zgodny z prawem, warto pamiętać o kilku zasadach:

Korzystaj z banków zdjęć – np. Unsplash, Pexels czy Pixabay oferują darmowe zdjęcia z licencją do użytku,
Czytaj licencje – upewnij się, że dana fotografia może być użyta komercyjnie i nie wymaga podania autora,
Nie publikuj zdjęć osób prywatnych bez zgody – nawet jeśli zrobiłeś je samodzielnie,
Uważaj na zdjęcia dzieci – publikacja wizerunku dziecka bez zgody rodzica lub opiekuna prawnego może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych.

8. Podsumowanie

Publikacja zdjęć w internecie bez zgody – czy to autora fotografii, czy osoby przedstawionej na zdjęciu – może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych, w tym odpowiedzialności cywilnej i karnej. Warto pamiętać, że wizerunek i prawa autorskie są chronione nie tylko przepisami krajowymi, ale także unijnymi i międzynarodowymi.

Zasada jest prosta: jeśli nie jesteś pewien, czy możesz opublikować zdjęcie – lepiej tego nie rób. W razie wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem lub skorzystać z legalnych źródeł grafik. Bezpieczeństwo prawne w sieci to nie tylko kwestia przestrzegania przepisów, ale również wyraz szacunku wobec innych